Po wojnie działania na rzecz kultury kaszubskiej prowadzili w Toruniu Jan Rompski i lekarz Marceli Łukowicz, który przed wojną działał w toruńskim Zrzeszeniu Miłośników Kaszubszczyzny „Stanica”. Ten pierwszy będąc etnografem pracował w Toruniu w Muzeum Pomorskim , a potem w Muzeum Etnograficznym. Był zaliczany do Zrzeszeńców, którzy ze względu na swoją zdecydowanie prokaszubską działalność byli nękani i inwigilowani przez ówczesny aparat bezpieczeństwa. W 1956 r. na fali październikowej odwilży doszło do powstania w Gdańsku Zrzeszenia Kaszubskiego, które współtworzyli między innymi urodzony i wychowany w Toruniu Lech Bądkowski, Jan Rompski i Marceli Łukowicz. Ten ostatni prawdopodobnie utworzy ł w Toruniu ok. 1957 r. Koło przy Zrzeszeniu Kaszubskim. Do próby utworzenia toruńskiego Oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego doszło w 1967 r. Ostatecznie zamiast oddziału powstał wówczas na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika Klub Studencki „Pomorania”. W klubie toruńskim działali m.in. Felicja Baska, Janina Borzyszkowska, Szczepan Lewna, Tadeusz Lipski, Maria Marszałkowska, Grzegorz Potarzyński i Ryszard Tusk. W maju 1976 r. dzięki Zygmuntowi Narskiemu, wykładowcy ekonomii i poecie kaszubskiemu po raz kolejny doszło do próby utworzenia oddziału toruńskiego ZKP. Oddział przetrwał tylko 2 lata.
Środowisko kaszubskie w Toruniu nie ustawało w działaniach mających na celu utworzenie oddziału i 29.04.1981 r. 12 członków założycieli mogło ostatecznie utworzyć Oddział ZKP w Toruniu. Od początku działalności Oddział borykał się z problemem braku własnego lokalu. W czasie stanu wojennego o wiele większe utrudnienia powodowały ograniczenia administracyjne, np. każdorazowo należało uzyskiwać zgodę na odbycie zebrania Zarządu. Tak więc w pierwszym okresie działalność ograniczała się faktycznie do urządzania odczytów, które wygłaszali członkowie Oddziału, a także organizowania wystaw. W drugiej połowie lat 80-tych organizowano corocznie Dni Kultury Pomorskiej, na które m.in. zapraszano do Torunia kaszubskie zespoły ludowe. Pieniądze pozyskiwano ze składek członkowskich, jedynie sporadycznie otrzymywano subwencje od Zarządu Głównego ZKP. Oddział swoją działalność rozwinął w drugiej połowie lat 80-tych, kiedy to zaczęto organizować okolicznościowe sesje naukowe oraz odsłaniać tablice pamiątkowe. W 1986 r. przy Oddziale powołano „Koło Pamięci Narodowej dla badania dziejów okupacji na Pomorzu”, które w lutym 1987 r. przekształciło się w Klub Historyczny, którego pomysłodawczynią była Elżbieta Zawacka. Klub Historyczny od listopada 1988 r. wydawał swój biuletyn, który w założeniach miał być kwartalnikiem. Jak napisano w nr 1 Biuletynu Klubu Historycznego Oddziału Toruńskiego ZKP: „Celem Klubu jest szerzenie w społeczeństwie znajomości historii antyhitlerowskiego ruchu oporu na Pomorzu ze szczególnym uwzględnieniem historii Armii Krajowej i TOW „Gryf Pomorski” oraz utrwalenie w świadomości społecznej tradycji i wartości walki podziemnej toczonej na Pomorzu z hitlerowskim okupantem.”
W styczniu 1988 r. przy Oddziale ZKP w Toruniu powstał z kolei Pomorski Klub Społeczny, a na początku 1989 r. oba wymienione Kluby utworzyły Pomorskie Towarzystwo Gospodarcze. W 1990 r. doszło do znacznych przekształceń w obrębie Oddziału, który współpracował z wieloma toruńskimi organizacjami kulturalnymi. W lutym 1990 r. od Oddziału oddzielił się Klub Historyczny im. A. Antczaka, który związał się z Fundacją „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”. Organizacja ta nadal blisko współpracowała z Oddziałem ZKP w Toruniu. W końcu 1990 r. wygasła natomiast działalność Pomorskiego Klubu Społecznego. W czasie swojej działalności udało się mu wydać 2 broszury. Jak wynika z jego uchwały programowej Pomorski Klub Społeczny miał ambicje stać się niezależnym regionalnym ośrodkiem opiniotwórczym, inspirującym i rozwijającym lokalne inicjatywy społeczne i gospodarcze.
W latach 90-tych stale topniała liczba członków Oddziału, a działalność polegała na organizowaniu odczytów i prelekcji oraz innych imprez gromadzących członków Oddziału. W Bibliotece Głównej UMK Oddział posiadał gablotę, w której zawieszano informacje o działalności Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, a w szczególności Oddziału Toruńskiego. Największą imprezą współorganizowaną w tym okresie przez toruńską organizację był Kongres Pomorski, który odbył się w Toruniu w 1997 r. W 1996 r. przy Oddziale reaktywowano na krótko Klub Studencki „Pomorania”. Na początku XXI w. liczba członków Oddziału przestała spadać, a w 2000 r. nawiązano współpracę z Kujawsko-Pomorską Okręgową Izbą Lekarską z siedzibą w Toruniu. W okresie po 2000 r. działalność Oddziału polegała prawie wyłącznie na organizowaniu odczytów. Sporadycznie zapraszano kaszubskie zespoły folklorystyczne. W końcu 2007 r. po wielu latach odrodził się Klub Studencki „Pomorania” , który szybko nawiązał bliskie kontakty z Oddziałem. |
KONTAKT: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Oddział w Toruniu ul. Gagarina 13 87-100 Toruń e-mail: torun@kaszubi.pl
RACHUNEK BANKOWY: (wysokość składek członkowskich - 30 zł osoby pracujące, 15 zł studenci i emeryci) |
|
||